W naszym Punkcie Przedszkolnym Zielony Dzwoneczek współpracujemy ze specjalistami od logopedii, rozwoju mowy czy muzykoterapii. Wszystkie te zajęcia mają na celu poprawienie rozwoju mowy. Warto wiedzieć jak powinien wyglądać harmonijny przebieg rozwoju artykulacji, aby jak najszybciej wyłapać braki i rozpocząć odpowiednie zajęcia.

Mowa to złożona umiejętność, którą dziecko nabywa poprzez naśladownictwo swojego najbliższego otoczenia. Jest to, przebiegający powoli i stopniowo, proces. Każde nowe osiągniecie opiera się na tych wcześniej zdobytych. Jako główne narzędzie służące do komunikacji, jest bardzo pożądana społecznie. Dzięki niej wyrażamy swoje emocje, potrzeby, spostrzeżenia. Rozumienie mowy ułatwia poznawanie świata.

Dziecko uczy się mowy w toku codziennych interakcji. Rodzice jako osoby najbliższe są dla niego pierwszym wzorem do naśladowania. Dlatego warto posiadać podstawową wiedzę o rozwoju mowy w pierwszych latach życia. Pozwoli to świadomie stymulować jej rozwojem oraz szybko zwrócić uwagę na niepokojące sygnały.

Rozwój mowy, podobnie jak rozwój psychomotoryczny, jest sprawą indywidualną u każdego dziecka i tak powinien być rozpatrywany. Nie mniej jednak w literaturze wymienia się cztery główne etapy, zgodnie z którymi powinien on przebiegać. Są to:

Okres melodii,

trwający od narodzin do 12 miesięcy. Możemy w nim wyróżnić kilka charakterystycznych umiejętności. To czas intensywnych ćwiczeń narządów artykulacyjnych poprzez głużenie. Świadomego naśladowania dźwięków mowy w trakcie gaworzenia. Reagowania na mowę np. poprzez odwracanie głowy w kierunku osoby mówiącej. Pod koniec okresu melodii, zwykle w okolicach pierwszych urodzin dziecko może wypowiadać świadomie pojedyncze słowa.

Okres wyrazu,

trwający od 1. do 2. roku życia. To okres, w którym dziecko z każdym dniem rozumie co raz więcej i dynamicznie poszerza zakres swojego słownictwa. Warto wiedzieć, że słowem dla malucha w tym czasie mogą być również wyrazy dźwiękonaśladowcze lub uproszczenia znanych dorosłym nazw np. do jednej sylaby. Ważne, aby dziecko używało danego określenia zawsze w odniesieniu do konkretnej rzezy lub czynności.

Okres zdania,

trwający od 2. do 3. roku życia. Pierwsze zdania dziecka są zwykle dwuwyrazowe i często nieporadne np. „da pić” lub „mama oć”. Wraz ze wzrostem zasobu słów, zdania dziecka rozbudują się do 3-4 elementów w okolicach 3 urodzin. Mowa 3-latka powinna stawać się zrozumiała dla osób, które go nie znają.

Okres mowy swoistej,

pomiędzy 3. a 7 rokiem życia. Umiejętności językowe dziecka w dalszym ciągu się rozwijają, wzrasta zasób słownictwa a zdania stają się co raz bardziej rozbudowane. Mowa czterolatka może być jeszcze pełna błędów językowych, zniekształceń. Siedmiolatek natomiast powinien już wypowiadać się poprawnie.

Mowa, podobnie jak myślenie kształtowana jest podczas wszystkich zajęć. Dlatego ważne, aby dostarczać poprawnych wzorców podczas każdej spędzanej z dzieckiem chwili. Mówmy więc do naszej pociechy poprawnie, krótkimi zdaniami. Opowiadajmy co robimy, widzimy, czytajmy proste rymowanki, śpiewajmy piosenki. Zachęcajmy dziecko do samodzielnych wypowiedzi, uważnie je słuchajmy, nie pośpieszajmy. Podczas wspólnego czytania książeczek pokazujmy obrazki, nazywajmy obiekty, czynności. Zwróćmy uwagę czy dziecko jest zainteresowane o czym mu opowiadamy, czy chce po nas powtarzać.

Przyjmuje się, że opóźnienie w nabywaniu kompetencji językowych może wynosić 6 miesięcy i nie powinno być powodem do niepokoju. U niektórych dzieci opisane wyżej fazy rozwoju występują z dużą regularnością lub nawet szybciej. Inne maluchy długo mówią bardzo niewiele po czym nagle zaczynają mówić pełnymi zdaniami. Wynika to z indywidualnego tempa rozwoju charakterystycznego dla każdego dziecka, jego możliwości psychofizycznych, ale również środowiska, w którym jest wychowywane. Niepokój rodzica powinien wzbudzić np. zupełny brak słów u dziecka, które skończyło dwa latka lub ubogi słownik trzylatka.  Jeżeli mamy wątpliwości związane z pojawianiem się poszczególnych stadiów rozwoju mowy warto skonsultować się z logopedą. Specjalista rozwieje nasze wątpliwości oraz pokarze jak możemy wspierać rozwój mowy swojego dziecka.

Źródła:

1. Demel, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 1996
2. Hogg, Język dwulatka, Świat książki, Warszawa 2015