Pierwsze słowa dziecka i późniejsze pierwsze rozmowy są z pewnością czymś na co najbliżsi dziecka czekają z niecierpliwością. Aby mogło do tego dojść u malucha musi rozwinąć się mowa, czyli dźwiękowa forma porozumiewania się ludzi posługujących się językiem. Nie jest to umiejętność wrodzona. Dziecko przyswaja ją w pierwszych latach życia poprzez naśladownictwo od najbliższego otoczenia. Okres ten podzielić można na kilka mniejszych, z których na okres edukacji przedszkolnej, tj. od 3 do 7 roku życia, przypada okres swoistej mowy dziecięcej. Mowa trzyletniego dziecka, rozpoczynającego swoją przedszkolną przygodę, jest już w pewnym stopniu ukształtowana i powinna być zrozumiała dla otoczenia. Mowa dziecka rozpoczynającego edukację w szkole podstawowej jest już w pełni ukształtowana. Świadomy rodzic, chcąc kierować rozwojem mowy swojego dziecka  powinien posiadać podstawową wiedzę z tego zakresu. Mowa jest w końcu tą umiejętnością, na rozwój której można i należy wpływać.

Trzylatek komunikuje się z otoczeniem za pomocą prostych, kilkuwyrazowych zdań. Mowa jego jest jeszcze niedoskonała i pełna błędów, np. skracanych lub upraszczanych wyrazów. Dziecko w tym wieku powinno wymawiać wszystkie samogłoski oraz spółgłoski twarde wraz z ich zmiękczeniami. Trudność może im sprawiać artykulacja takich głosek jak sz, cz, dż, ż, które zwykle są zmiękczane i wymawiane jako: ś, ź, ć, d. Problematyczna jest również głoska r, którą zastępuje l, j lub jest całkowicie pomijana.

Trzyletnie dziecko rozumie wypowiedzi innych i reaguje na kierowane do niego polecenia. Mówi chętnie i dużo opowiadając co robi lub zadając pytania.

Mowa dziecka czteroletniego staje się dokładniejsza. Jest to wiek pytań, które dzieci zadają przy każdej możliwej okazji. W tym okresie powinna utrwalić się prawidłowa artykulacja głosek s, z, c, dz. Trudność w dalszym ciągu mogą sprawiać głoski sz, ż, cz, dż wymawiane jako s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź. U czterolatków może pojawić się głoska  r, ale jej brak nie powinien wzbudzać jeszcze niepokoju.

Dzieci w tym wieku wypowiadają się zdaniami złożonymi. Potrafią opowiedzieć zdarzenie lub bajkę, głośno nazywają swoje spostrzeżenia.

Pięciolatek swobodnie posługuje się mową, która jest już zrozumiała. Głoski sz, ż, cz, dż powinny się już utrwalić, choć w mowie potocznej mogą być jeszcze zamieniane. Jeśli nie pojawiła się wcześniej, to pojawia się głoska r. Jego wypowiedzi uwzględniają kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo- skutkowe. W tym okresie kształci się umiejętność określania pierwszej głoski w wyrazie za co odpowiada słuch fonemowy.

Koniec okresu swoistej mowy dziecięcej, tj. 6-7 rok życia, przypada na okres ukończenia przez dziecko przedszkola i rozpoczęcia nauki w klasie pierwszej szkoły podstawowej. Do tego czasu wszystkie głoski powinny zostać opanowane. Mowa dziecka staje się w pełni zrozumiała dla otoczenia.

Rozwój mowy jest oczywiście sprawą indywidualną i u każdego dziecka może przebiegać inaczej. Zależy to od różnych czynników, np. możliwości psychofizycznych lub wpływu środowiska. Różna może być kolejność pojawiania się i przyswajania nowych głosek, a co za tym idzie umiejętności językowe dziecka mogą być nieadekwatne do wieku. Mając jakiekolwiek wątpliwości co do prawidłowości rozwoju mowy u swojego dziecka warto zawsze skonsultować się z logopedą.

Autor: Punkt Przedszkolny Zielony Dzwoneczek